Door Cor Hoogerwerf
De eerste brief van Paulus aan de Korintiërs is een brief waarin je als lezer gemakkelijk wordt meegezogen. Paulus bespreekt hierin een aantal concrete problemen waarvan we ons ook vandaag nog goed een voorstelling kunnen maken.
Bijvoorbeeld de kwestie van wanorde tijdens de samenkomst van de gemeente. Bovendien: tussen zijn argumentaties door schrijft hij een paar prachtige, haast tijdloze teksten, zoals over de eenheid van de gemeente in 1 Korintiërs 12 en natuurlijk de lofzang op de liefde in 1 Korintiërs 13.
Tegelijk is Paulus in deze brief soms lastig te volgen. Dat komt omdat zijn brief maar één schakel is in de keten van een langer lopende discussie. Paulus heeft de gemeente in Korinte gesticht. Nadat hij verder is getrokken blijkt dat de Korintische christenen niet automatisch naar Paulus luisteren, maar soms andere wegen inslaan.
De brief die wij kennen als 1 Korintiërs geeft een inkijkje in alles wat er speelt. Paulus doet zijn uiterste best om deze eigenzinnige gemeente in de hand te houden. Vaak gaat hij een eind mee met de Korintiërs, om hen vervolgens – af en toe scherp – bij te sturen. Ook al weten we bij sommige kwesties niet precies wat er aan de hand was, je voelt de spanning in de brief.
De eerste brief aan de Korintiërs in de NBV is vaak geprezen als een zeer geslaagde vertaling. Dankzij de bijzondere aandacht voor literaire stijl in de NBV leest het als een pakkende en aangrijpende brief. Je komt heel dicht bij Paulus, je voelt zijn gedrevenheid.
De revisie kon dus aansluiten bij iets dat al heel goed was. In twee opzichten konden we nog dingen verbeteren – waarbij we ons voordeel hebben gedaan met alles wat er door lezers van de NBV over de vertaling van 1 Korintiërs was opgemerkt. In de eerste plaats kon de vertaling op allerlei kleine punten nog net iets verbeterd worden. Noem het de finishing touch, waardoor de lijn van Paulus’ betoog en zijn gedrevenheid nog iets scherper naar voren komen.
In de tweede plaats kent deze brief een aantal ingewikkelde uitlegkwesties, waarop veel reacties zijn gekomen en die daarom goed zijn bekeken in de revisie. We hebben de NBV (en de reacties) dan steeds getoetst op de vraag: wordt hier een breed gedeelde en verantwoorde keuze gevolgd?
Van elk van deze twee categorieën geef ik een voorbeeld.
In 1 Korintiërs 13:1 heeft Paulus het in de NBV over een ‘dreunende gong’ en een ‘schelle cimbaal’. Een ‘schelle cimbaal’ doet je ineenkrimpen, het is een vervelend geluid. Maar dat is niet de bedoeling van het beeld. Paulus vergelijkt het spreken van vreemde talen met sonore klanken: misschien wel mooi en indrukwekkend, maar zonder inhoud. Daarom wordt de ‘schelle cimbaal’ in de NBV21 een ‘schallende cimbaal’. Dat brengt je beter bij het punt dat Paulus hier maakt.
In 1 Korintiërs 13:12 staat in de NBV: ‘Nu kijken we nog in een wazige spiegel, maar straks staan we oog in oog.’ Dit is een opvallende vertaling, die veel besproken is. Achteraf moeten we constateren dat dit niet nauwkeurig weergeeft wat Paulus wil zeggen. Bij de NBV speelt de gedachte dat spiegels destijds een wazig beeld leverden. Maar als schrijvers uit de tijd van Paulus het beeld van de spiegel gebruiken, gaat het er altijd om dat je in een spiegel slechts een beeld ziet en niet de werkelijkheid zelf. Kortom, Paulus bedoelt dat we nu alleen een indirect beeld van God en de hemelse wereld hebben, bijvoorbeeld via profetieën en visioenen. De spiegel staat dus niet voor een wazig beeld, maar voor een indirect beeld.
De link tussen deze gedachte en de beeldspraak van de spiegel is bij ons niet bekend, en daarom is het uitdagend om een goede vertaling te vinden. Na veel tussenvoorstellen waren we eruit. In de NBV21 gaat 1 Korintiërs 13:12 luiden: ‘Nu zien we nog maar een afspiegeling, een raadselachtig beeld, maar straks staan we oog in oog.’ De bedoeling van Paulus wordt het duidelijkst door te vertalen met ‘afspiegeling, een raadselachtig beeld’. Dat laatste sluit goed aan bij het Griekse woord ainigma, ‘raadsel’, dat Paulus hier gebruikt.
Dat Paulus zich grote zorgen heeft gemaakt over de gemeente in Korinte is wel zeker. Het bijzondere is dat zijn brief niet alleen argumenterend en corrigerend is. Om de christenen in Korinte mee te nemen zet Paulus ook een ideaalbeeld neer van de christelijke gemeenschap (1 Kor. 12:4-27) en van de alles overtreffende weg van de liefde (13:1-13). Dat zijn teksten die ons ook vandaag nog raken.
Cor Hoogerwerf is nieuwtestamenticus en lid van het vertaalteam van de NBV21.
1 Korintiërs 12-14 in de NBV21 is nu al te lezen in de voorpublicatie.
Bijbellezers in Nederland en België kunnen vanaf vandaag intekenen op de NBV21, de nieuwe, verbeterde editie van de Nieuwe Bijbelvertaling. ‘Wie nu een exemplaar reserveert, krijgt dat geleverd zodra de NBV21 in oktober verschijnt’, aldus Stefan van Dijk, manager Ontwikkeling en Uitgeven van het Nederlands-Vlaams Bijbelgenootschap (NBG). Intekenen kan via de boekhandel en het NBG.
Dat er mensen met kennis van het Hebreeuws en Grieks aan de revisie van de NBV hebben gewerkt, zal niemand verbazen. Maar dat de rol van neerlandici minstens zo belangrijk was, is misschien minder bekend. In deze blog geef ik een inkijkje in het revisieproces aan de hand van het boek Handelingen.
Oudtestamenticus Eric Peels is lid van de Begeleidingscommissie die de kwaliteit van de revisie van de Nieuwe Bijbelvertaling (NBV) bewaakt. Hoe ervaart hij dat en wat is volgens hem de betekenis van deze revisie?
Ontvang een week lang elke ochtend een nieuwe tekst mét overdenking uit de NBV21. Schrijf je nu in en ontvang vandaag je eerste email!
