Ds. Eleonora Hof is Predikant in de Protestantse Kerk Ieper.
Mijn Bijbel brengt ons samen! Niet alleen door inspirerende verhalen te brengen over de manier waarop mensen zich aan elkaar verbinden, maar ook door te laten zien waar die verbinding juist niet of moeizaam tot stand komt.
Het spannendst wordt de Bijbel waar het Jezus is die het moeilijk blijkt te hebben om verbinding aan te gaan.
In Marcus 7 lezen we een ingewikkeld gesprek tussen Hem en een buitenlandse vrouw. Precies op het snijvlak dus van die twee identiteiten, waar het al zo’n groot deel van de geschiedenis wringt: de omgang met vrouwen en de omgang met vreemdelingen.
In Marcus 7 lezen we dat Jezus zich terugtrekt in de havenstad Tyrus om een tijdje anoniem door het leven te kunnen gaan. Maar dat blijkt ijdele hoop. Een vrouw komt naar Hem toe, valt voor Hem neer en smeekt Hem haar dochter te bevrijden van een demon. De evangelieschrijver geeft deze vrouw geen naam, maar benadrukt wel twee keer haar anders-zijn: ze is van Syro-Fenicische afkomst en Grieks, dus geen Jodin. Het verhaal verloopt niet zoals we verwachten van een typisch genezingsverhaal. Jezus is terughoudend en weigert het verzoek van de vrouw op grond van haar status als buitenlander. Met een pijnlijk beeld maakt Jezus duidelijk dat zij de buitenstaander is: zij heeft de status van een onreine hond, ze behoort niet tot de kinderen. De moeder geeft Jezus weerwoord. Ze gaat wel mee in het beeld dat Jezus gebruikt, maar draait de betekenis om. Oké, ze mag dan wel een hond zijn volgens Jezus, maar honden hongeren over het algemeen niet dood en weten hun eten prima te vinden. Een kruimeltje is ook brood.
Jezus laat zich overtuigen en verandert door dit gesprek daadwerkelijk van mening. De NBV21 biedt hier een frisse vertaling die elk moraliserend toontje van Jezus de pas afsnijdt. De NBV uit 2004 vertaalde Jezus’ antwoord met: ‘Dat hebt u goed gezegd.’ Maar het Grieks is weerbarstiger, en de herziening: ‘Omdat u dit zegt… Ga naar huis’ doet het origineel meer recht. Als de vrouw thuiskomt, is haar dochter inderdaad bevrijd van de demon.
Dit verhaal raakt mij bij elke lezing weer. Het schuurt omdat het ingaat tegen wat ik verwacht van Jezus. Ik heb een Jezus nodig die zich ondubbelzinnig voor vrouwen uitspreekt. Want een vrouwvriendelijke Jezus is als een buffer tegen alles wat er aan patriarchaat in de samenleving nog ronddwaalt. En die buffer is geen overbodige luxe: ik word nog steeds geconfronteerd met vrouwonvriendelijke uitspraken, en met mij vele andere vrouwen.
In dit Bijbelverhaal ontmoeten we dus geen Jezus die van meet af aan vrouwvriendelijk is. Mijn eerste leeservaring is die van teleurstelling. Maar ik wil verder en dieper gaan dan die eerste teleurstelling en me laten verrassen door de échte Jezus die we hier zien. Want hier verschijnt een menselijke Jezus. Een Jezus die van mening durft te veranderen op basis van een doorslaggevend argument en een slimme retorische truc van zijn gesprekspartner. Jezus moet dus zelf de les leren die Hij eerder aan de farizeeën leerde: je niet laten leiden door rigide regels die de wereld in rein en onrein opdelen, maar de woorden van God met je hart volgen.
De uitdaging is: kan ik mij verbinden met deze menselijkheid van Jezus? Kan ik aanvaarden dat Jezus zelf hier de mist in ging? Juist ook op een vlak dat mij persoonlijk raakt?
Ik wil deze uitdaging aangaan. Want als ik dat doe, ervaar ik een vrije ruimte voor mij, voor iedereen, om te durven leren, om te durven veranderen. Als Jezus geen in steen gebeitelde mening had, hoef ik die ook niet te hebben.
Zo kantelt ons beeld van Jezus. We hoeven Jezus dus niet meer te zien als de belichaming van een onhaalbaar ideaal, waar wij als struikelende, zoekende mensen nooit aan kunnen voldoen. Kan ik Jezus ook zien als zoekend, struikelend, tastend naar het goede? Als bondgenoot dus voor ons allemaal? Uiteindelijk heb ik vooral die Jezus nodig, juist ook op het tweede gevoelige punt: de omgang met mensen van buitenlandse afkomst en/of een andere religie. En als de recente Black Lives Matter-beweging ons iets geleerd heeft, dan is het wel dat er in ons eigen leven en in de maatschappij nog heel wat bewuste en onbewuste vooroordelen en ingesleten patronen zijn. Om die aan te pakken, helpt het als we flexibel en wendbaar blijven, en vooral ons laten uitdagen en gezeggen door onze gesprekspartners.
De eerste brief van Paulus aan de Korintiërs is een brief waarin je als lezer gemakkelijk wordt meegezogen. Paulus bespreekt hierin een aantal concrete problemen waarvan we ons ook vandaag nog goed een voorstelling kunnen maken.
De Bijbel voor de 21e eeuw: die ambitie spreekt uit de titel van de gereviseerde NBV. Een bijbel die huidige en toekomstige generaties weet te raken door een taal die hedendaags is, maar ons tegelijkertijd boven het alledaagse kan uittillen.
Dat er mensen met kennis van het Hebreeuws en Grieks aan de revisie van de NBV hebben gewerkt, zal niemand verbazen. Maar dat de rol van neerlandici minstens zo belangrijk was, is misschien minder bekend. In deze blog geef ik een inkijkje in het revisieproces aan de hand van het boek Handelingen.
Ontvang een week lang elke ochtend een nieuwe tekst mét overdenking uit de NBV21. Schrijf je nu in en ontvang vandaag je eerste email!
